این روزها در بازار موبایل بیشتر از آنچه که صحبت بر سر مدل جدید آیفون و یا دعوای همیشگی طرفداران اندروید و اپل باشد، بیشتر صحبت بر سر طرحی است به نام «رجیستری» یا همان ثبت موبایل. طرحی که بارها به تعویق افتاد و اجرای آن سالیان زیادی به طول کشید ولی بالاخره از مهرماه امسال به طور جدی کلید خورده و از امروز فاز دوم هم آن آغاز شده است.
طرح رجیستری بازار موبایل کشور را تکان داده و تبعات گوناگون بسیاری چه برای مصرف کننده چه فروشنده و… در پی دارد که با وجود توضیحات فراوان هنوز در بخش‌هایی برای برخی مردم گنگ به نظر می‌رسد. در این مطلب می‌خواهیم هر آنچه تا به امروز درباره طرح رجیستری قطعی شده و یا برای برخی کاربران هنوز تاریک مانده و جای سوال دارد را تا حدی به زبان ساده روشن سازیم.
چرا طرح رجیستری باید انجام شود؟ مگر قبل از اجرای آن مشکلی داشتیم؟
شاید مشکلات پیرامون بازار موبایل تا قبل از اجرای طرح رجیستری برای قشر بیشتر جامعه یعنی مصرف‌کننده‌ها آنچنان ملموس نبود. ولی احتمالا برای همین دسته از مردم جالب است که بدانند سالیانه حدود ۱۰ میلیون دستگاه موبایل به صورت قاچاقی وارد کشور می‌شود که این قاچاق، بی قانونی را در رویه بازار موبایل تثبیت کرده. همچنین با نگاهی به مباحث مالی در این قاچاق به رقم هنگفت ۲ هزار میلیارد تومان می‌رسیم که معادل بودجه چندین وزارتخانه کشور است. طرح رجیستری قرار است به این اوضاع نابسامان و قاچاق میلیاردی صنعت موبایل در کشور سر و سامان دهد که به گفته کارشناسان شاید در بدو شروع ضرر‌هایی محتمل برخی فروشندگان شود ولی برای نجات از این حجم قاچاق و بازوان قدرتمند ولی زیرزمینی این حوزه، انجام این کار مثل سایر کشورها ضروری است.
نکته مهم دیگر در باب مسئله سلامت می‌گنجد، با اجرای طرح رجیستری تست‌های SAR بر روی تمامی موبایل‌های وارداتی انجام می‌شود تا از نظر تششعات مشکلی برای کاربران به همراه نداشته باشند. موضوعی که در دنیا بسیار به آن اهمیت داده می‌شود ولی در ایران با وجود مدل‌های به اصطلاح «های‌کپی» یا همان «طرح چینی» که به وفور در دست مردم دیده می‌شود اصلا رعایت نمی‌شود. با وجود انجام چنین تست‌هایی قاعدتا این مدل‌های کپی بی‌کیفیت هم از بازار جمع‌آوری خواهند شد. البته مدل‌های قبلی که در دست مردم وجود دارد فعلا تا اطلاع ثانوی کما فی‌السابق کار می‌کنند.
آیا رجیستری در سایر کشورها هم اجرا می‌شود؟
یکی از مسائلی که در خلق و خوی ما ایرانیان وجود دارد مقاومت در برابر نپذیرفتن یک موضوع جدید است. در این میان مثال زدن همان اتفاق در کشورهای خارجی گاهی باعث می‌شود که پذیرفتن آن امر برای ما راحت‌تر صورت بگیرد. طرح رجیستری برای جلوگیری از رشد قاچاق در بسیاری از کشورها مثل هند، آلمان، ترکیه، کره جنوبی، آمریکا و عمان و… به صورت‌های مختلف و چندین سال پیش اجرا شده است.
در طرح رجیستری قرار است دقیقا چه اتفاقی بیفتد؟
با اجرای این طرح اپراتورها و سرویس‌های مخابراتی فقط به موبایل‌هایی که از مبادی قانونی وارد کشور شدند سرویس و خدمات می‌دهند. یعنی کد موبایل‌ها (IMEI) از این به بعد در سامانه‌ای واقع در گمرک به نام «همتا» ثبت می‌شوند تا اگر موبایلی بدون ثبت شدن وارد کشور شد صرفا روشن شود و حکم اسباب بازی داشته باشد چرا که خدمات موبایلی و یا اینترنتی به آن داده نمی‌شود. این مسئله باعث می‌شود که اولا جنس اصل و به اصطلاح عامیانه اورجینال وارد کشور شود و هم اینکه موبایلی بدون گارانتی و خدمات پس‌از فروش در کشور وجود نداشته باشد که در نتیجه باعث بهبود فعالیت این شرکت‌ها می‌شود.
برای موبایل‌های قدیم که الان دست مردم و یا داخل ویترین‌هاست چه اتفاقی میفتد؟
این نگرانی از آغاز زمزمه‌های این طرح همیشه بوده ولی مسئولین بارها و بارها خاطر نشان کردند که مشکلی برای موبایل‌های روشن شده دست مردم پیش نمی‌آید. اقدامی که باید در این زمینه انجام داد صرفا به موبایل‌هایی برمی‌گردد که خریداری شده ولی باز نشده و استفاده نشده‌اند، توصیه می‌شود سریع‌تر این موبایل‌ها را برای لااقل چند دقیقه با یک سیم‌کارتراه‌اندازی کنید و روشن کنید تا در سامانه ثبت شود و بعدها برایش مشکلی پیش نیاید و البته مهلت این کار برای برندهای اپل تا پایان روز ۱۳ آذرماهبوده و فرصت این کار برای این برند دیگر تمام شده است.
خرید و فروش موبایل‌های دست دوم چه می‌شود؟
موبایل‌های دست‌دوم هم اگر پیش از امروز روشن شده‌اند و خدمات مخابراتی دریافت کرده‌اند، در سامانه ثبت شده‌اند و نگرانی از خرید و فروش آنها برای مردم نباید باشد. فقط از امروز به بعد در خرید برندهای اپل دست دوم هوشیارتر رفتار کنید و برای اطمینان خاطر بیشتر به‌منظور اینکه بفهمید موبایل دست‌دوم آیا در سامانه همتا ثبت شده یا خیر می‌توانید از کد دستوری *۷۷۷۷# استفاده کنید. این کد به کاربر در طی یک فرایند پیامکی می‌گوید که IMEI موبایل در سامانه ثبت شده و یا خیر. اگر جعبه موبایل مورد نظر گم شده با کد دستوری #۰۶#*می‌توانید کد IMEI دستگاه را بیابید و سپس ببینید که آیا این کد در سامانه ثبت شده است یا خیر، گرچه توصیه ما نخریدن موبایل‌های بدون جعبه هست چرا که احتمال سرقتی بودن آنها بالاست.
از آنجایی که سیم‌کارت جدیدی می‌خواهد وارد موبایل مذکور شود با با سامانه همتا مالکیت سیم‌کارت روی موبایل عوض شود(انتقال مالکیت) که با کد دستوری*۷۷۷۷# آغاز شده و فرایند بسیار ساده‌ای دارد:
به روز رسانی در ۳ دی ماه : البته بنا به اطلاعات کمیته طرح رجیستری فعلا هر سیم‌کارتی به هر مدلی از دستگاه‌های موبایل قابل نصب است و نیازی به فرایند انتقال مالکیت فعلا وجود ندارد.
هزینه گمرک واردات موبایل چقدر خواهد بود و نرخ ارز چگونه تعیین خواهد شد؟
۲۶ درصد هزینه افزون بر قیمت موبایل در واردات این دستگاه اخذ می شود. این هزینه ها عبارتند از ۹ درصد مالیات برارزش افزوده، ۵ درصد عوارض ورودی گمرک، ۴ مالیات بر درآمد علی الحساب، ۳ درصد سود بازرگانی، ۱ درصد هزینه اهدایی به هلال احمر، ۲ درصد هزینه حمل از کشور امارات و ۲ درصد هزینه‌های متفرقه.
همچنین بهتر است بدانید بر اساس طبقه‌بندی بین‌المللی کالایی (HS) و جداول پیوست کتاب مقررات صادرات و واردات کشورمان تعرفه گمرکی ترخیص موبایل در ردیف تعرفه‌ای موسوم به ۸۵۱۷۱۲۱۰ قرار دارد. درضمن نرخ ارز برای محاسبه ورودی انواع همراه بر مبنای نرخی است که بانک مرکزی هر هفته به گمرک اعلام می‌کند.
پس با این اوصاف طرح رجیستری باعث گران شدن موبایل خواهد شد؟
بلی. بی‌شک اجرای طرح رجیستری با خود مقداری افزایش به همراه خواهد داشت چرا که دیگر هیچ دستگاهی نمی‌تواند به صورت قاچاقی از مرزهای کشور وارد ایران شود و همه دستگاه‌های موجود در کشور مشمول پرداخت گمرک خواهند شد. سود فروش موبایل رقم بالایی نیست و فروشندگان به اجبار باید قیمت را کمی بالا ببرند تا بتوانند ضررهای خود را جبران کنند. این نوسان قیمت البته بر طبق نظریه کارشناسان به مرور و بعد از گذشت چند وقت از اجرایی شدن این طرح به یک خط ثابت خواهد رسید و در نهایت با اندکی صبر به نتایج خوبی خواهد رسید.
موقع خرید موبایل باید چه نکاتی را رعایت کنیم؟
با توجه به اجرایی شدن طرح رجیستری باید کد IMEI موبایل را در همان هنگام خرید استعلام بگیرید که چند روش دارد: یکی با فرستادن این کد به سامانه پیامکی ۷۷۷۷ و یا شماره‌گیری کد دستوری #۷۷۷۷*. در حقیقت باید در حضور فروشنده مطمئن باشید که موبایل در سامانه ثبت شده و اگر با خطایی مواجه شدید از خریدن دستگاه صرف‌نظر کنید. ضمنا برای این فرایند هیچ هزینه‌ای تحت هیچ سناریویی نباید توسط فروشنده از خریدار اخذ شود و فریب پرداخت مبلغی به فروشگاه بابت رجیستری کردن موبایل را نخورید.
- نکته مهم ۱: توجه داشته باشید که موبایل‌ها دو سیم‌کارت دو کد IMEI دارند.
- نکته مهم ۲: خریداران حتماً پس از خرید دستگاه، باید فاکتور رسمی با مهر فروشگاه که شماره شناسه ۱۵ رقمی (IMEI) دستگاه بر روی آن درج شده را از فروشنده دریافت کنند و درصورت بروز هرگونه مشکل در مورد غیرقانونی بودن گوشی یا تجهیز، فروشنده می‌بایست پاسخگو باشد
- نکته مهم ۳: اگر تصمیم به فروش موبایل گرفتید یا قصد داشتید از سیم‌کارت دیگری روی همان دستگاه بهره بگیرید، لازم است تا فرایند ثبت با سامانه ۷۷۷۷ را مجدد برای سیم‌کارت جدید انجام دهید. در غیر اینصورت تلفن همراه بر روی سیم‌کارت جدید فقط به مدت ۳۰ روز قابل استفاده خواهد بود
موبایل‌های مسافرتی چه خواهند شد؟
جریان موبایل‌های مسافرتی و یا دستگاه‌هایی که فرد برای شخص خود یا یک نفر دیگر هدیه می‌آورد تنها در جزییات مقداری تفاوت دارد. در وهله اول باید بدانید ورود هیچ نوع مدلی از دستگاه‌های موبایل به کشور برخلاف برخی شایعات غیرقانونی نیست و شما هر مدلی را که بخواهید می‌توانید وارد کشور کنید، اما توجه داشته باشید که بنا به دستور گمرک هر شخص مسافر صرفا یک دستگاه موبایل می‌تواند با خود به داخل کشور بیاورد و واردات بیشتر از این تعداد فقط مختص افرادیست که کارت بازرگانی یا مجوز از وزارت صنعت را دارند. ورود موبایل مسافرتی به کشور به دو حالت ختم خواهد شد:
اگر شخص مسافر باشد و قصد اقامت کمتر از سی روز را در کشور داشته باشد، نیازی به ثبت موبایل و پرداخت عوارض گمرکی نخواهد داشت چرا که خدمات موبایلی و مخابراتی در این بازده زمانی سی روزه (که به «دوران خاکستری» توسط وزارتخانه نامگذاری شده) به آن تعلق خواهد گرفت.
اما اگر موبایل مذکور هدیه باشد و یا مسافر بیشتر از سی روز قصد اقامت داشته باشد باید عوارض گمرکی آن در همان لحظه بدو ورود به کشور پرداخت شود. (دقت داشته باشید این موضوع نباید به بعد موکول بشود و همان اول کار باید حل و فصل شود، البته اخیرا اعلام شده که تمهیداتی برای افرادی که بعد از ۳۰ روز قصد رجیستری داشته باشند به زودی فراهم خواهد شد.) مقدار گمرک این عوارض هم البته بنا به گفته روابط عمومی گمرک در حال حاضر کمتر از واردات شرکت‌ها بوده و به ۱۶ درصد به جای ۲۶ درصد می‌رسد. نرخ ارز استفاده شده در آن هم مثل قبل توسط بانک مرکزی هر هفته به گمرک اعلام می‌شود.
به‌روز رسانی در تاریخ ۳ دی‌ماه: گمرک قرار است در طی ساخت یک سامانه جدید فرجه ای ۱۵ روزه برای مسافرین به منظور رجیستر کردن و پرداخت عوارض دستگاه موبایلشان در نظر بگیرد.
در نهایت رگولاتوری اعلام کرده که مشترکین و مردم در صورت هرگونه بروز مشکل در فرایند خرید موبایل جدید و رجیستر شدن آن می‌توانند از طریق سامانه ۱۲۴ مربوط به سازمان حمایت از تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان و مرکز تماس طرح با شماره ۰۹۶۳۶۶ تماس گرفته یا از طریق پورتال سازمان تعزیرات به آدرس tazirat۱۳۵.ir اقدام کنند.